Maria van Wijngaarden

Maria werd geboren in Wageningen op 15 november 1916.  Ze was een jongere zus van mijn vader (Klaas van Wijngaarden).

Na haar kinder- en jeugdjaren ging ze op 22 jarige leeftijd uit Wageningen weg om als  jong volwassene en pas getrouwd naar Nederlands Indië te gaan waar haar man (Bernardus van Loon) KNIL militair was.

Dit bericht gaat in hoofdzaak over de periode 1938 – 1958 toen ze in Nederlands Indië (vanaf 1945 Indonesië) woonde.

Maria van Wijngaarden (foto gemaakt in Djakarta)

Op 2 september 1938 trouwde ze op 21 jarige leeftijd met Bernardus (Ben of Bernard) van Loon. Ze trouwde “met de handschoen” omdat Ben als KNIL militair in Magelang (midden Java) was. Op 28 december 1938 werd ze in Wageningen uit geschreven om naar ook naar Magelang te gaan. Ik heb niet kunnen achterhalen met welke schip ze naar Nederlands Indië ging. De zeereis duurde in die tijd 4 à 5 weken. De aankomst op Java zal dus vermoedelijk eind januari 1939 geweest zijn. Ben had op 11 januari 1939 zijn contract als KNIL militair verlengd. Wellicht heeft dit bij Maria mee gespeeld om samen met Ben een toekomst op te bouwen in Nederlands Indië.

Maria van Wijngaarden en Bernardus van Loon (1939)

Het liep dramatisch anders. Op 16 september 1943 werd ze weduwe. Ze was toen 26 jaar. Ben stierf 32 jaar oud in een jappenkamp toen hij als krijgsgevangene gedwongen werd te werken aan de bouw van de Birma spoorlijn.

Maria is daarna (wanneer is niet duidelijk) uit Magelang weg gegaan. In het dossier van de militaire nalatenschap van Ben staan haar twee woonadressen in Semarang. Het is niet duidelijk wanneer ze in Semarang is gaan wonen en waar ze daar met name in de jaren kort na 1945 woonde. Het eerste adres was de Nieuwe Tjandiweg 11, Semarang. Hier was de Van Deventerschool. De school werd door de jappen gebruikt als interneringskamp voor vrouwen, mannen en kinderen. In 1945 waren daar vooral zieke gevangenen.
Het tweee adres was de Merapiweg 15 in Semarang. Dit adres staat in de nalatenschap die ze ondertekende op 12 maart 1949. Ze ondertekent overigens met Maria van Loon.

Begin vijftiger jaren krijgt ze een relatie met Johannes (Joop) Hage (*1901). Joop woonde in Nederlands Indië en werkte als hoofd boekhouder bij Lindeteves. Lindeteves Jacoberg was een Nederlandse technische handelsonderneming met diverse bedrijven actief in Nederlands Indië.

Maria en Joop trouwden op 31 december 1953 in Djakarta (tot 1942 Batavia).

Af en toe was Joop met groot verlof naar Nederland. Op zijn persoonskaart staat dat hij in 1949 komende van Medan (Sumatra) zich op 9 juli 1949 inschrijft in Rotterdam en op 7 augustus 1950 in Semarang (Java).  Hij was dus een jaar in Nederland geweest en ging voor Lindeteves van Sumatra naar Java. In 1954 had hij weer groot verlof. Nu ging Maria mee. Ze schrijven zich op 19 juni 1954 in Bussum in en wonen daar tijdelijk aan de Stationsweg 16/18. Op 5 november 1954 komen ze terug op Java en gaan dan naar Djakarta.

Maria van Wijngaarden en Joop Hage

Begin 1958 repatrieerde Maria terug naar Nederland. Deze informatie heb ik van Herman van Oosten. Herman doet zeer dankbaar werk door boten- en passagierslijsten van Nederlanders die vanaf 1945 zijn gerepatrieerd uit te zoeken en op internet te plaatsen. Op zijn website staat dat er (t/m 2018) reeds 48.000 van de 300.000 passagiers zijn ingevoerd.
Mijn tante kon ik in eerste instantie niet in de lijsten vinden. Herman heeft mij bijzonder geholpen door de nog niet gepubliceerde passagierslijsten te onderzoeken. Daaruit bleek dat Maria met het passagiersschip T.S.S. Captain Cook op 21 december 1957 vertrok uit Tandjong Priok (een havenwijk in het noorden van Djakarta) en op 19 januari 1958 aankwam in Amsterdam. Ze reisde alleen en op naam van Lindeteves.

Vanaf 30 januari 1958 woonde ze tijdelijk in bij Neeltje Hage aan de Ferdinand Bollaan 6 in Naarden. Neeltje (*22 mei 1900) was de oudere zus van Joop en gescheiden van Jan Bodegom. Haar dochters (Loes en Jeanette) woonden nog bij haar thuis.

Joop bleef nog in Indonesië en repatrieert in de winter van 1958 / 1959. Vanaf 7 januari 1959 woonden ze in een nieuw appartement aan de Van Schaeck Mathonsingel 79 in Nijmegen. Hun vriend Frits Terwindt, had geholpen bij het vinden van een woning. Joop kreeg en baan als administrateur bij de steenfabriek van de familie Terwindt. Hij overleed op 11 juli 1971.

Maria bleef in het appartement wonen. De laatste periode van haar leven kampte ze met dementie en werd verzorgd in “Zorghotel Veghel” in Veghel waar ze 21 februari 2008 overleed. Ze werd in Wageningen begraven op begraafplaats De Leeuwerenk aan de Oude Diedenweg. Maria had geen kinderen.

Foto album Maria van Wijngaarden
Wie er op de foto staan, waar ze gemaakt zijn en wanneer heb ik niet altijd kunnen achterhalen. Ik ben waarschijnlijk niet de enige die bij oude foto’s dit zou willen oplossen. Een klein aantal foto’s is op de achterkant van een datum en/of naam voorzien. In dat geval heb ik ook de achterkant gescand en in het fotoalbum gezet. Ansichtkaarten bleken ook interessant.
De kwaliteit van de oude foto’s is niet wat we tegenwoordig gewend zijn. Door het scannen en comprimeren werd het nog iets minder. Helaas heb ik geen foto’s van haar jeugd of toen ze op hoge leeftijd was. Desondanks is het album wat mij betreft de moeite waard.

Link naar het fotoalbum van Maria van Wijngaarden.

 

 

Advertenties

Zoeken in archieven

In archieven zoeken via het internet levert me heel veel interessante informatie op die noodzakelijk is bij het in kaart brengen van de familiegeschiedenis. Internet is een bijna onmisbare informatiebron.

Familiegeschiedenis houdt nooit op.

Een paar jaar na het overlijden in 2008 van mijn tante – Maria van Wijngaarden – werd mijn interesse gewekt om meer van de familiegeschiedenis te weten. In het kleine “privé – archief” van Maria dat ik toen mocht inzien zat voor mij interessante informatie waardoor de belangstelling groeide.
Op deze website plaats ik informatie over de familiegeschiedenis van vaders kant (van Wijngaarden) en die van mijn moeders kant (Schoester).

De immigratie in Brazilië van Cornelis (Cees) van Wijngaarden (5).

In derde bericht over de dramatische immigratie naar Brazilië van mijn grootvader schreef ik dat hij met zijn gezin vermoedelijk in de periode medio 1911 – april 1912 terugreisde naar Holland. Recent kreeg ik van Mari Smits de passagierslijst over de repatriëring. Deze had Mari opgespoord in het Nationaal Archief.

Op grond hiervan moet ik de eerder door mij veronderstelde datum van de terugreis corrigeren. Mijn grootmoeder was op de terugreis dus nog niet in verwachting van Suzanna van Wijngaarden (*10 mei 1912).
Misschien was het door Jeanette Pieper genoemde bezoek van de Nederlandse  ambassade-ambtenaar, die zich in de kolonie João Pinheiro op de hoogte kwam stellen van de wantoestand, niet begin 1911 maar al een jaar eerder begin 1910. Gezien het eerste transport van repatrianten op 28 juni 1910 vind ik dit aannemelijk.
De familie van Wijngaarden is met het scheepstransport van 24 augustus 1910 gerepatrieerd naar Nederland. Mijn vader (*22 april 1910) was toen ruim 5 maanden oud. Het stoomschip Zeelandia vertrok vanuit Santos. Mijn familie ging in Rio aan boord. Het splinternieuwe passagiersschip werd op 21 juli 1910 door de Hollandsche Lloyd in de vaart genomen.

 

Op de gezinskaart in het register van de burgerlijke stand Giessendam staat dat zij zich op 16 september 1910 (weer) vestigden in Giessendam. Het Brazilië – drama was achter de rug en had dus  een jaar geduurd, inclusief de heenreis en repatriëring terug naar het vaderland.

NB: Op de gezinskaart is de naam van mijn vader geschreven als Nicolaas Laurens terwijl dit Nicolaas Lourens moet zijn.

Cornelis van Wijngaarden, West-Indië 1896-1908

Na de ontdekkingen over de immigratie van mijn grootvader in Brazilië in 1909 was ik benieuwd naar de periode voor 1909. Zijn eerste dochter Juliana Luciana (Goel, *1898) werd geboren op Aruba en zijn tweede dochter Johanna (tante Jo,* 1905) op Curaçao.

De immigratie in Brazilië van Cornelis (Cees) van Wijngaarden (4)

Kort geleden werd ik aangenaam verrast door een email van Gerard Neerings. Hij attendeerde mij op een passagierslijst waarop de naam C.van Wijngaarden voorkomt. Deze was hij in verband met onderzoek naar de immigratie in Brazilië van zijn eigen familie bij toeval tegen gekomen in het Noord – Hollands Archief.

Bron: Noord-Hollandsarchief, inv. 31, pagina 79

Bron: Noord-Hollandsarchief, inv.31, pagina 132

Voorblad Staten van landverhuizers 1909.
Passagierslijst stoomschip Frisia 29 september 1909.

Op de passagierslijst staat in de kantlijn ook de vertrekdatum (29 september 1909), de naam van het schip (s.s. Frisia) en de naam van de kapitein (Wijtsma). Volgens deze lijst woonde Cornelis in Gorichum (tegenwoordig Gorinchem of Gorkum). Jacobus (Koos) van Wijngaarden (* 23 december 1908) was 9 maanden voor de vertrekdatum in Sliedrecht geboren. Ik wist niet beter of ze waren vanuit Sliedrecht (via Amsterdam) naar Brazilië gereisd. Waarschijnlijk is het gezin tussen eind 1908 en 29 september 1909 verhuisd van Sliedrecht naar Gorinchem.

De immigratie in Brazilië van Cornelis (Cees) van Wijngaarden (3)

Mijn opa kwam met zijn vrouw en drie kinderen in Rio de Janeiro aan op 19 oktober 1909. In het vorige bericht ben ik dieper ingegaan op de reis, de aankomst op het Bloemeneiland bij Rio, de registratie en de doorreis naar de gekozen kolonie.
De meeste Hollanders gingen naar de kolonies in Minas Gerais, Paraná, Rio Grande do Sul en Santa Catharina. Mijn opa koos voor de kolonie João Pinheiro (JP) in de staat Minas Gerais. Vanuit Rio ging de reis per trein verder naar JP. De treinreis duurde 20 uur en was voorspoedig verlopen.